Cách nhận biết và xử lý tình trạng quá tải lactose khi nuôi con bằng sữa mẹ

Lactose là gì?

• Lactose là một loại đường có trong sữa mẹ và chiếm khoảng 7% tổng thành phần sữa.
• Đây là một dạng đường đôi (disaccharide), gồm hai phân tử đường đơn là glucose và galactose liên kết với nhau.
• Cơ thể bé không thể hấp thụ trực tiếp lactose mà cần đến enzyme lactase để phân tách thành glucose và galactose.
• Sau khi được hấp thụ tại ruột non, hai loại đường này sẽ cung cấp năng lượng và hỗ trợ nhiều chức năng quan trọng của cơ thể.

Vai trò quan trọng của lactose đối với trẻ sơ sinh

• Hỗ trợ hấp thu canxi và phốt pho, giúp xương chắc khỏe và não bộ phát triển.
• Nuôi dưỡng lợi khuẩn đường ruột, bảo vệ hệ tiêu hóa non nớt khỏi vi khuẩn có hại.
• Galactose – “đường thông minh”: Cần thiết cho sự phát triển não bộ và hệ thần kinh.
• Glucose – nguồn năng lượng quan trọng: Giúp duy trì hoạt động của tế bào và phát triển cơ thể bé.

Tham khảo: Dịch vụ chăm sóc mẹ và bé sau sinh.

Quá tải lactose là gì?

  

Triệu chứng của quá tải lactose và bất dung nạp lactose

• Phân lỏng, có bọt, màu xanh, đôi khi bắn ra mạnh với mùi chua. 
• Bé xì hơi nhiều, đầy bụng và khó chịu sau bú. 
• Phân có tính axit cao, dễ gây hăm tã kéo dài. 
• Bé quấy khóc, khó ngủ vào một số thời điểm nhất định trong ngày. 
• Tăng cân tốt, bú đủ nhưng vẫn muốn bú liên tục. 
• Có biểu hiện trớ sữa nhẹ do ăn quá no.

Dấu hiệu bất dung nạp lactose (hiếm gặp, chủ yếu ở bé sinh non rất sớm)

• Phân lỏng, bọt nhiều, mùi chua giống triệu chứng quá tải lactose.
• Bé xì hơi nhiều, đầy bụng, hăm tã nặng quanh hậu môn.
• Liên tục quấy khóc, khó chịu sau khi bú.
• Không tăng cân hoặc sụt cân, sức khỏe yếu.
• Có biểu hiện trào ngược nghiêm trọng, nôn trớ liên tục.

Cách điều chỉnh khi bé bị quá tải lactose

• Cho bú hết một bên ngực trước khi chuyển sang bên kia để bé nhận đủ sữa cuối giàu chất béo, giúp làm chậm quá trình tiêu hóa lactose. 
• Rút ngắn thời gian giữa các cữ bú để giảm lượng lactose trong mỗi cữ. 
• Theo dõi phản ứng của bé để điều chỉnh lượng sữa phù hợp.

Vì sao trẻ bú mẹ hoàn toàn vẫn bị quá tải Lactose?

Trẻ sơ sinh cần được bú mẹ trực tiếp, ngậm đúng khớp, và bú theo nhu cầu để giảm nguy cơ quá tải lactose.

Cách cho bé bú ảnh hưởng đến quá tải Lactose

• Khi bú bình, sữa chảy liên tục, bé không thể kiểm soát lượng sữa nuốt vào, làm tăng nguy cơ bú quá mức.
• Khi bú mẹ trực tiếp, bé có thể tự điều chỉnh lượng sữa bằng cách ngừng bú khi đã no.

Mất cân bằng giữa “sữa trước” và “sữa sau”

• Lượng lactose dư thừa di chuyển xuống ruột già, bị lên men bởi vi khuẩn, gây phân lỏng, có bọt và mùi chua.
• Bé có thể đầy hơi, khó chịu, nhưng đây không phải là tiêu chảy hay rối loạn tiêu hóa.
• Do đó, bé cần bú cạn một bên ngực trước khi chuyển sang bên còn lại để nhận đủ sữa sau giàu chất béo, giúp cân bằng lượng lactose hấp thụ.

Tham khảo: Dịch vụ thông tắc tia sữa.

Có nên dùng men tiêu hóa khi bé bị quá tải Lactose?

Lượng Lactose trong sữa mẹ có ổn định

• Lactose trong sữa mẹ có tỷ lệ gần như cố định, không bị ảnh hưởng bởi chế độ ăn của mẹ.
• Dù mẹ ăn nhiều hay ít đường, hàm lượng lactose trong sữa mẹ vẫn không thay đổi đáng kể.

Mẹ không cần kiêng bột đường

• Một số mẹ lo lắng rằng ăn nhiều tinh bột sẽ làm bé bị quá tải lactose, nhưng đây là quan niệm sai lầm.
• Dinh dưỡng của mẹ cần đảm bảo đầy đủ và cân đối, thay vì cắt giảm nhóm thực phẩm không cần thiết.
• Hãy ưu tiên một chế độ ăn lành mạnh để duy trì chất lượng sữa tốt nhất cho bé.

Tham khảo: Dịch vụ massage bầu tại nhà

Cách phân biệt "quá tải lactose" và "bất dung nạp lactose"

Quá tải lactose

• Quá tải lactose xảy ra khi bé nhận được lượng lactose nhiều hơn khả năng tiêu hóa của hệ tiêu hóa, khiến lượng đường dư thừa lên men trong ruột già trước khi được thải ra ngoài.
• Tuy nhiên, bé vẫn tăng cân bình thường, khỏe mạnh và phát triển tốt. Đây là điểm quan trọng giúp phân biệt với bất dung nạp lactose.

Bất dung nạp lactose

• Bất dung nạp lactose là tình trạng hiếm gặp, xảy ra khi hệ tiêu hóa của bé không sản xuất đủ enzyme lactase để phân giải lactose trong sữa mẹ.
• Hậu quả là bé không tăng cân, thậm chí có thể sụt cân, cơ thể yếu ớt do thiếu hụt dinh dưỡng.

Sai lầm phổ biến

• Nhiều bé bị chẩn đoán nhầm quá tải lactose thành bất dung nạp lactose, khiến mẹ phải chuyển sang sữa công thức không chứa lactose.
• Điều này không chỉ khiến bé mất đi lợi ích dinh dưỡng từ sữa mẹ mà còn ảnh hưởng đến sự phát triển trí não, vì galactose trong sữa mẹ là dưỡng chất quan trọng cho não bộ.

Hậu quả khi chẩn đoán sai quá tải lactose thành bất dung nạp lactose

• Sữa công thức không lactose có thể làm giảm triệu chứng quá tải lactose, khiến nhiều người nhầm tưởng rằng bé bị bất dung nạp lactose.
• Thay thế lactose bằng đường khác (fructose, sucrose) không mang lại lợi ích tương đương, đặc biệt là đối với sự phát triển trí não.
• Nhãn sữa công thức không lactose thường ghi rõ: "Không phải thực phẩm thông dụng, chỉ sử dụng dưới sự giám sát của bác sĩ".

Mẹ cần làm gì?

• Cho bé bú hết một bên vú trước khi đổi sang bên còn lại.
• Nếu mẹ có quá nhiều sữa, có thể cho bé bú hai cữ liên tục cùng một bên trước khi đổi.
• Ưu tiên bú mẹ trực tiếp, tránh dùng bình sữa trừ khi thật sự cần thiết.
• Nếu phải cho bú bình, không ép bé bú quá no, không nhồi sữa chỉ để tăng cân.
• Duy trì chế độ ăn uống cân bằng, không dùng thảo dược hoặc thuốc giảm sữa.

Dấu hiệu điều chỉnh thành công:

• Phân từ xanh chuyển sang vàng
• Phân ít bọt hơn, không có mùi chua
• Tình trạng hăm tã giảm rõ rệt