Tắc tia sữa: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách xử trí đúng

Nguyên nhân thường gặp gây ra tình trạng tắc tia sữa ở mẹ bỉm

Nguyên nhân gây tắc tia sữa ở mẹ bỉm chủ yếu xuất phát từ việc sữa không được dẫn lưu hiệu quả trong quá trình cho con bú. Nếu không hiểu rõ nguyên nhân, mẹ rất dễ rơi vào tình trạng tắc tia tái đi tái lại, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe bầu ngực và nguồn sữa cho bé.

Youtube

Nguyên nhân gây tắc tia sữa liên quan đến cách cho bé bú

Phần lớn các trường hợp tắc tia sữa ở mẹ bỉm bắt nguồn từ thói quen cho con bú chưa đúng cách.

Bé bú không đúng khớp ngậm

Khi bé ngậm nông, bú sai tư thế, sữa không được hút hết ra ngoài. Lượng sữa dư thừa tích tụ lâu ngày sẽ gây tắc tia sữa.

Bé bú không hết một bên ngực

Việc đổi bên bú quá sớm khiến bầu ngực chưa được làm trống hoàn toàn, dẫn đến sữa ứ đọng trong các ống dẫn sữa.

Giãn cữ bú hoặc bỏ cữ bú

Mẹ bỉm bận rộn, mệt mỏi hoặc đau ngực nên bỏ cữ bú khiến sữa tích tụ nhiều, làm tăng nguy cơ tắc tia sữa.

Nguyên nhân gây tắc tia sữa do sử dụng máy hút sữa

Việc sử dụng máy hút sữa không đúng cách là nguyên nhân phổ biến nhưng thường bị bỏ qua, khiến nhiều mẹ bỉm bị tắc tia sữa kéo dài hoặc tái phát nhiều lần.

Chọn lực hút quá mạnh ngay từ đầu

Nhiều mẹ có thói quen để lực hút cao với mong muốn hút sữa nhanh hơn. Tuy nhiên, lực hút mạnh đột ngột có thể gây tổn thương ống dẫn sữa, làm phù nề mô ngực và cản trở dòng sữa, dẫn đến tắc tia sữa.

Phễu hút không phù hợp với kích thước đầu ti

Sử dụng phễu hút quá nhỏ hoặc quá lớn khiến sữa không được hút hết, đồng thời gây chèn ép đầu ti và quầng vú. Sữa còn sót lại trong bầu ngực lâu ngày sẽ dễ gây tắc tia.

Hút sữa sai thời điểm hoặc không đều đặn

Hút sữa quá thưa, bỏ cữ hút hoặc chỉ hút khi căng đau nhiều làm sữa ứ đọng lâu trong tuyến sữa, tăng nguy cơ tắc tia sữa ở mẹ bỉm.

Tư thế hút sữa không đúng

Ngồi hút sữa cúi người, gập ngực hoặc để phễu hút lệch khiến ống dẫn sữa bị chèn ép, sữa không thoát ra hết, lâu dần hình thành các điểm tắc tia.

Không vệ sinh máy hút sữa đúng cách

Máy hút sữa không được vệ sinh, tiệt trùng kỹ có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập, làm tăng nguy cơ viêm tuyến sữa khi bị tắc tia kéo dài.

Căng thẳng, stress kéo dài sau sinh

Căng thẳng và stress là nguyên nhân quan trọng gây tắc tia sữa ở mẹ bỉm nhưng thường bị xem nhẹ. Sau sinh, sự thay đổi nội tiết cùng áp lực chăm sóc con khiến nhiều mẹ rơi vào trạng thái lo âu, mệt mỏi kéo dài.

Khi mẹ bị stress, cơ thể sẽ ức chế hormone oxytocin – hormone đóng vai trò quan trọng trong phản xạ xuống sữa. Điều này khiến sữa tiết ra kém, dòng sữa chảy chậm hoặc không đều, dẫn đến sữa ứ đọng trong các ống dẫn và hình thành tắc tia sữa.

Ngoài ra, căng thẳng kéo dài còn khiến mẹ:

Dễ bỏ cữ bú hoặc hút sữa không đều
Ngủ không đủ giấc, cơ thể mệt mỏi
Giảm khả năng hồi phục của mô ngực sau sinh

Tất cả các yếu tố này đều làm tăng nguy cơ tắc tia sữa tái phát và tiến triển thành viêm tuyến vú nếu không được cải thiện sớm.

Nguyên nhân gây tắc tia sữa do chăm sóc bầu ngực chưa đúng

Ngoài yếu tố cho bú, việc chăm sóc bầu ngực sai cách cũng là nguyên nhân phổ biến gây tắc tia.

Mặc áo ngực quá chật

Áo ngực bó sát, có gọng cứng gây chèn ép ống dẫn sữa, làm cản trở quá trình lưu thông sữa.

Không massage, làm mềm ngực

Việc không massage hoặc massage không đúng cách khiến mô ngực kém đàn hồi, sữa khó lưu thông, dễ bị tắc tia.

Tác động mạnh vào bầu ngực

Nằm đè lên ngực, va chạm mạnh hoặc xoa bóp thô bạo đều có thể làm tổn thương tuyến sữa, dẫn đến tắc tia sữa ở mẹ bỉm.

Nguyên nhân gây tắc tia sữa từ chế độ sinh hoạt và dinh dưỡng

Chế độ ăn uống và sinh hoạt cũng ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng và dòng chảy của sữa mẹ.

Uống không đủ nước

Thiếu nước khiến sữa đặc hơn, khó lưu thông trong ống dẫn sữa, làm tăng nguy cơ tắc tia.

Chế độ ăn nhiều chất béo

Ăn quá nhiều đồ dầu mỡ, chất béo bão hòa có thể khiến sữa đặc, dễ đóng cục trong tuyến sữa.

Nguyên nhân gây tắc tia sữa do xử lý sai khi mới chớm bị tắc

Nhiều mẹ bỉm vô tình khiến tình trạng tắc tia nặng hơn do xử lý không đúng ngay từ đầu.

Chườm nóng sai thời điểm

Chườm nóng khi bầu ngực đã sưng đỏ, đau nhiều có thể làm tình trạng viêm tiến triển nặng hơn thay vì cải thiện.

Tự ý nặn bóp mạnh

Dùng lực mạnh để “thông tia” dễ gây tổn thương mô ngực, bầm tím và viêm tuyến sữa.

Không can thiệp kịp thời

Khi không biết cách xử lý an toàn mà vẫn cố tự làm tại nhà, tình trạng tắc tia sữa ở mẹ bỉm có thể kéo dài và dẫn đến biến chứng.

Dấu hiệu bị tắc tia sữa ở mẹ bỉm

Dấu hiệu bị tắc tia sữa ở mẹ bỉm thường xuất hiện trong những ngày đầu sau sinh hoặc trong suốt quá trình cho con bú. Tình trạng này không chỉ gây đau nhức bầu ngực mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn sữa và tâm lý của mẹ nếu không được phát hiện, xử lý kịp thời. Việc nhận biết sớm dấu hiệu và áp dụng đúng cách xử lý sẽ giúp mẹ giảm đau, thông tia sữa an toàn và hạn chế biến chứng viêm tuyến vú, áp xe vú nguy hiểm

Bầu ngực căng cứng, sờ thấy cục

Mẹ bỉm thường cảm thấy bầu ngực căng tức, nặng và có các cục cứng bên trong. Những cục này không tự biến mất sau khi bé bú, là dấu hiệu rõ ràng của tắc tia sữa.

Đau nhức bầu ngực khi cho con bú

Cảm giác đau tăng lên khi bé bú hoặc khi hút sữa cho thấy sữa đang bị ứ đọng trong ống dẫn, chưa được lưu thông hoàn toàn.

Sữa ra ít, chảy không đều

Một bên ngực có thể ra sữa rất ít hoặc sữa chảy ngắt quãng, trong khi bên còn lại vẫn bình thường. Đây là dấu hiệu điển hình của tắc tia sữa ở mẹ bỉm.

Dấu hiệu bị tắc tia sữa kèm biểu hiện viêm nhẹ:

Da ngực nóng, ửng đỏ

Cảm giác mệt mỏi, khó chịu.

Sốt nhẹ, ớn lạnh toàn thân

Nên làm gì khi có dấu hiệu tắc tia sữa

Khi xuất hiện các biểu hiện như bầu ngực căng cứng, đau nhức, sữa ra ít hoặc không đều, mẹ cần chủ động áp dụng các biện pháp phù hợp để cải thiện tình trạng tắc tia sữa.

Chườm ấm bầu ngực đúng cách

Chườm ấm giúp giãn nở ống dẫn sữa, làm mềm mô ngực và hỗ trợ sữa lưu thông tốt hơn. Mẹ nên chườm 10–15 phút trước mỗi cữ bú hoặc hút sữa.

Lưu ý quan trọng: Chườm nóng chỉ nên áp dụng khi mới chớm bị tắc tia sữa, bầu ngực căng nhẹ, chưa xuất hiện tình trạng nóng, đỏ, đau nhức nhiều tại vùng da bị tắc. Việc chườm ấm đúng thời điểm giúp sữa dễ lưu thông và hạn chế tiến triển viêm.

Ngược lại, không nên chườm nóng khi bầu ngực đã đỏ, nóng rát hoặc đau nhiều, vì có thể làm tình trạng viêm nặng hơn, tăng nguy cơ viêm tuyến vú hoặc áp-xe vú.

Trong trường hợp mẹ không nắm rõ cách chườm và xử lý tắc tia sữa an toàn, không tự tin massage đúng kỹ thuật, mẹ nên liên hệ ngay với các cơ sở y tế hoặc đơn vị thông tắc tia sữa uy tín để được hỗ trợ kịp thời. Can thiệp sớm, đúng phương pháp sẽ giúp giảm đau nhanh và bảo vệ bầu ngực hiệu quả.

Massage nhẹ nhàng vùng ngực bị tắc

Massage theo vòng tròn từ ngoài vào quầng vú giúp làm mềm mô ngực, hỗ trợ thông tia sữa. Cần thực hiện nhẹ tay, đều đặn để tránh gây tổn thương tuyến sữa.

Cho bé bú hoặc hút sữa thường xuyên

Việc làm trống bầu ngực là cách hiệu quả để giảm tắc tia sữa. Mẹ nên cho bé bú đúng khớp ngậm, bú hết một bên ngực trước khi chuyển sang bên còn lại.

Không nên làm gì khi bị tắc tia sữa

Bên cạnh những việc nên làm, mẹ cũng cần tránh một số sai lầm phổ biến có thể khiến tình trạng tắc tia sữa nặng hơn. Nhiều mẹ bỉm vô tình khiến tình trạng tắc tia nặng hơn do xử lý không đúng ngay từ đầu.