Nuôi con bằng sữa mẹ là một trong những cách tốt nhất để đảm bảo sức khỏe và sự phát triển toàn diện cho trẻ. Để việc cho con bú đạt hiệu quả cao nhất, mẹ cần nắm rõ các kỹ thuật và phương pháp cho bú đúng cách.
Hiểu Về Sữa Mẹ
Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tự nhiên và hoàn hảo nhất cho trẻ sơ sinh. Sữa mẹ cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết, kháng thể giúp bảo vệ trẻ khỏi các bệnh nhiễm trùng, và là yếu tố quan trọng giúp trẻ phát triển khỏe mạnh.
Trẻ cần được bú sữa non, bú ngay trong vòng một giờ đầu sau sinh. Và trẻ cũng cần được nuôi bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu và tiếp tục bú mẹ đến 24 tháng.
Cho Trẻ Bú Như Thế Nào Là Đúng Cách?
Phản xạ tạo sữa của mẹ
Phản xạ tiết sữa (phản xạ Prolactin): Khi trẻ mút vú sẽ kích thích bài tiết Prolactin. Prolactin đi vào máu, đến vú và làm cho vú sản xuất sữa. Phần lớn Prolactin ở trong máu khoảng 30 phút sau bữa bú, chính vì thế nó giúp cho vú tạo sữa cho bữa bú tiếp theo. Điều này cho thấy rằng nếu trẻ bú nhiều thì vú mẹ sẽ tạo nhiều sữa. Prolactin được sản xuất nhiều vào ban đêm là rất có ích để duy trì sự tạo sữa.
Phản xạ phun sữa (Phản xạ Oxytoxin): Khi trẻ mút vú sẽ kích thích bài tiết oxytoxin. Oxytoxin đi vào máu, đến vú và làm cho các tế bào cơ xung quanh nang sữa co lại đẩy sữa ra ngoài. Nếu phản xạ Oxytoxin không làm việc tốt thì trẻ sẽ gặp khó khăn trong việc nhận sữa. Mặc dù vú vẫn sản xuất sữa nhưng lại không tống sữa ra. Phản xạ Oxytoxin dễ dàng bị ảnh hưởng bởi ý nghĩ của bà mẹ. Khi bà mẹ có những cảm giác tốt như hài lòng với con mình, gần gũi, yêu thương con, luôn tin tưởng vào việc nuôi con bằng sữa mẹ thì sẽ hỗ trợ tốt cho phản xạ Oxytoxin.
Ức chế tiết sữa: Trong sữa mẹ có một yếu tố phụ được gọi là chất ức chế tạo sữa. Khi một lượng sữa lớn đọng trong vú, chất ức chế sẽ tiết ra làm cho vú ngừng tạo sữa. Vì vậy muốn vú tạo nhiều sữa thì phải tạo cho vú luôn rỗng bằng cách cho trẻ bú thường xuyên hoặc vắt sữa ra.
Cho Trẻ Bú Sớm
Ngay sau khi sinh, mẹ nên cho trẻ bú sớm, tốt nhất là trong vòng một giờ đầu tiên sau sinh. Việc này không chỉ giúp kích thích sự tiết sữa mà còn giúp trẻ cảm nhận được sự ấm áp và an toàn từ mẹ.
Không nên cho trẻ ăn những thức ăn hay đồ uống khác, đặc biệt là sữa ngoài (sữa bột) và không cho trẻ bú bình trong khi sữa chưa về. Nếu trẻ ăn các thức ăn hay đồ uống khác thay thế sữa mẹ sẽ làm mẹ giảm tiết sữa và làm cho bà mẹ không đủ sữa nuôi con, có thể trẻ cũng chọn sữa công thức mà không chịu bú mẹ .
Nếu trẻ không bú mẹ hoặc khi sữa mới về thì bầu vú có thể căng tức sữa làm cho bà mẹ cảm thấy đau. Nếu cho trẻ bú thì bầu vú sẽ bớt căng và mẹ sẽ thấy hết đau.
Cho Trẻ Bú Như Thế Nào
Trẻ cần được bú theo nhu cầu, thường xuyên như trẻ muốn, cả ngày lẫn đêm. Mẹ nên cho trẻ bú đều đặn và thường xuyên, ít nhất 8-12 lần mỗi ngày. Điều này giúp duy trì lượng sữa và đảm bảo trẻ nhận đủ dinh dưỡng. Mỗi cữ bú có thể kéo dài từ 10 đến 20 phút mỗi bên ngực.
Dấu Hiệu Trẻ Đòi Bú Mẹ
Trẻ có thể biểu hiện nhu cầu bú mẹ thông qua các dấu hiệu sau:
-
Liếm môi hoặc mở miệng
-
Quay đầu tìm vú mẹ
-
Đưa tay lên miệng
-
Khóc là dấu hiệu muộn, khi trẻ đã rất đói.
Mỗi lần cho trẻ bú kéo dài chừng nào trẻ còn muốn bú cho đến khi trẻ tự nhả vú ra. Nếu một lần bú kéo dài hơn nửa tiếng hoặc các lần bú quá gần (các lần chỉ cách nhau 1-1,5 tiếng) là dấu hiệu trẻ không được ngậm bắt vú đúng và bú không có hiệu quả, cần kiểm tra đánh giá lại.
Nếu trẻ đi tiểu ít nhất 6 lần trong vòng 24 giờ, đó là dấu hiệu của bú mẹ đủ (trong 2 ngày đầu khi bú sữa non thì chỉ làm ướt 1-2 tã/ngày). Nếu không, cần cho bú mẹ thêm hoặc kĩ thuật cho bú cần được xem xét lại có đúng hay không.
Khi trẻ bị ốm (bệnh), vẫn tiếp tục cho trẻ bú, cần cho bú thường xuyên hơn và lâu hơn.
Không nên cho trẻ bú bình. Nếu trẻ bú bình trước khi bú mẹ lần đầu thì trẻ khó có thể mút vú có hiệu quả. Thậm chí những trẻ đã bú mẹ trong vài tuần sau đẻ rồi bú bình, đến khi bú mẹ lại vẫn có thể bú không hiệu quả.
Tư Thế Bú Đúng
-
Tùy điều kiện mẹ có thể cho trẻ bú ở tư thế nằm hay ngồi nhưng phải đảm bảo bà mẹ và trẻ đều ở tư thế cho trẻ bú thoải mái, thư giãn.
-
Đầu và thân trẻ phải nằm trên cùng một đường thẳng.
-
Bụng trẻ áp sát vào bụng mẹ.
-
Mặt trẻ quay vào vú mẹ và mũi trẻ đối diện với núm vú.
-
Ngoài đỡ đầu và mông, cần phải đỡ mông trẻ nếu là trẻ sơ sinh.
4 tư thế cho trẻ bú đúng cách chuẩn Y khoa
Cách Ngậm Bắt Vú Đúng
-
Đặt trẻ sát vào người mẹ, bụng áp bụng, đầu và cơ thể thẳng hàng.
-
Đảm bảo trẻ ngậm hết phần quầng vú, kh Đặ ông chỉ ngậm mỗi đầu vú. Điều này giúp trẻ bú hiệu quả hơn và mẹ không bị đau.
-
Cằm trẻ chạm vào vú mẹ, miệng trẻ mở rộng.
Mẹ tham khảo thêm: Cách chỉnh khớp ngậm đúng cho bé bú mẹ
Cách Vệ Sinh Trước Khi Cho Trẻ Bú
Trong thời gian cho con bú, các mẹ cần chăm sóc bầu vú và nhất là phần núm vú thật cẩn thận bằng cách:
-
Rửa sạch tay trước khi chạm vào ngực;
-
Thay tấm lót sữa thường xuyên để đầu ti luôn khô ráo;
-
Môi trường ẩm ướt sẽ tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển và làm phân hủy da, do đó không dùng các tấm lót sữa có lót nilon kém khô thoáng;
-
Vắt một chút sữa lên núm vú và quầng xung quanh để làm ẩm da và bảo vệ chống nhiễm trùng sau mỗi cữ bú;
-
Khi bé bú xong cần kiểm tra núm vú, nếu phát hiện vết nứt hay trầy xước thì phải xử lý sớm để tránh nhiễm khuẩn;
-
Vệ sinh bầu vú bằng nước sạch. Không bôi trực tiếp xà phòng sữa tắm lên núm vú vì các hóa chất này có thể làm mất độ ẩm tự nhiên của da, khiến núm vú bị khô và nứt nẻ;
-
Lau rửa nhẹ nhàng, không nên chà xát mạnh lên 2 bầu ngực;
-
Đợi đến khi đầu ti khô hẳn rồi mới mặc áo ngực vào.
Cần Làm Gì Sau Khi Trẻ Bú No?
Sau khi trẻ bú no, việc chăm sóc đúng cách sẽ giúp trẻ tiêu hóa tốt hơn và mẹ có thể duy trì sức khỏe cũng như lượng sữa cần thiết cho những lần bú tiếp theo. Dưới đây là các bước cần thực hiện sau khi trẻ bú no:
1. Giúp Trẻ Ợ Hơi
Tại Sao Cần Giúp Trẻ Ợ Hơi?
Trong quá trình bú, trẻ có thể nuốt phải không khí, điều này có thể gây đầy hơi và khó chịu cho trẻ. Giúp trẻ ợ hơi sẽ giúp giảm bớt lượng không khí này và giúp trẻ cảm thấy dễ chịu hơn.
Cách Giúp Trẻ Ợ Hơi
-
Tư Thế Ngồi: Bế trẻ ở tư thế ngồi, giữ trẻ thẳng đứng và nhẹ nhàng vỗ lưng cho đến khi trẻ ợ hơi.
-
Tư Thế Đặt Lên Vai: Đặt trẻ dựa lên vai mẹ, giữ đầu và cổ của trẻ chắc chắn, sau đó nhẹ nhàng vỗ hoặc xoa lưng trẻ.
-
Tư Thế Nằm Sấp Trên Đùi: Đặt trẻ nằm sấp trên đùi mẹ, đầu của trẻ hơi cao hơn thân mình, và nhẹ nhàng vỗ lưng trẻ.
2. Vệ Sinh Vùng Miệng Cho Trẻ
Dùng khăn mềm và sạch để lau miệng trẻ, loại bỏ sữa thừa xung quanh miệng để tránh vi khuẩn phát triển.
3. Quan Sát Trẻ
Theo dõi trẻ sau khi bú để đảm bảo rằng trẻ không có dấu hiệu khó chịu hoặc nôn trớ. Nếu trẻ có biểu hiện nôn trớ nhiều, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ.
4. Đặt Trẻ Nằm Đúng Cách
Tư Thế Nằm An Toàn
-
Nằm Ngửa: Đặt trẻ nằm ngửa trên một bề mặt phẳng và an toàn, tránh các vật dụng mềm như gối, chăn dày để giảm nguy cơ ngạt thở.
-
Đầu Hơi Cao: Đầu trẻ nên được đặt hơi cao hơn thân mình một chút để giúp tiêu hóa tốt hơn và giảm nguy cơ nôn trớ.
5. Vệ Sinh Và Chăm Sóc Vú Mẹ
Sau khi cho trẻ bú, mẹ nên vệ sinh vùng ngực bằng nước ấm và lau khô nhẹ nhàng để giữ vệ sinh và tránh viêm nhiễm. Đảm bảo núm vú không bị nứt hoặc đau. Nếu có dấu hiệu bất thường, mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ.
6. Theo Dõi Dấu Hiệu Đói Lại Của Trẻ
Trẻ sơ sinh thường có nhu cầu bú rất nhiều lần trong ngày. Mẹ nên theo dõi các dấu hiệu đòi bú như đã nêu ở phần trước để kịp thời đáp ứng nhu cầu của trẻ.
Việc chăm sóc trẻ sau khi bú đúng cách không chỉ giúp trẻ tiêu hóa tốt và thoải mái mà còn giúp mẹ cảm thấy yên tâm hơn. Bằng cách tuân thủ các bước trên, mẹ sẽ giúp trẻ có một quá trình phát triển khỏe mạnh và hạnh phúc.
