Cách vắt và trữ sữa non trước khi sinh – hướng dẫn chi tiết cho mẹ bầu

Sữa non xuất hiện khi nào?
Cơ thể mẹ bắt đầu sản xuất sữa non (colostrum) từ giữa thai kỳ, thường vào khoảng tuần 16 - 20.
Đối với mẹ sinh con rạ, sữa non có thể xuất hiện sớm hơn.
Giai đoạn tạo sữa 1 (Lactogenesis I)
- Đây là giai đoạn các nang sữa (lactocytes) trong bầu ngực mẹ hoàn thiện và bắt đầu tiết ra những giọt sữa non đầu tiên.
- Ở giai đoạn này, khoảng cách giữa các nang sữa chưa khép kín hoàn toàn, dẫn đến sự trao đổi giữa huyết thanh và sữa.
- Sữa non có thể có màu vàng cam, vàng nhạt hoặc hơi hồng, thậm chí có thể có lẫn một chút máu.
- Điều này hoàn toàn bình thường và không ảnh hưởng đến chất lượng sữa.
Giai đoạn tạo sữa 2 (Lactogenesis II)
- Thường sau khi sinh em bé, lượng sữa sẽ tăng đáng kể, màu sắc sữa cũng thay đổi, trở nên trắng hơn giống như sữa trưởng thành (mature milk).
- Mẹ cần hiểu rằng sữa non có giá trị dinh dưỡng vô cùng cao trong 72 giờ đầu đời của bé.
- Nó chứa nhiều kháng thể, lợi khuẩn, enzyme và yếu tố tăng trưởng, giúp bảo vệ hệ miễn dịch còn non nớt của bé.
Tham khảo: Dịch vụ thông tắc tia sữa
Vì sao cần vắt sữa non trước khi sinh?
Việc vắt và trữ sữa non trước khi sinh có thể mang lại rất nhiều lợi ích, đặc biệt trong các trường hợp đặc biệt như:
- Mẹ bị tiểu đường thai kỳ – Giúp ổn định đường huyết cho bé sau sinh.
- Mẹ sinh mổ – Giúp bé có sữa ngay cả khi mẹ chưa thể cho bé bú trực tiếp.
- Mẹ có bất thường về tuyến vú, núm ti bị tụt, dẹt – Giúp bé không bị gián đoạn nguồn dinh dưỡng.
- Bé có nguy cơ gặp vấn đề sức khỏe như hở hàm ếch, sinh non, giúp bé có nguồn sữa non quý giá ngay từ đầu.
- Bé có thể bị cách ly với mẹ ngay sau sinh do các yếu tố y tế.
Khi gặp các trường hợp này, sữa non trữ sẵn của mẹ chính là nguồn dinh dưỡng và miễn dịch vô giá cho con.
Khi nào nên bắt đầu vắt sữa non?
Mẹ có thể thấy sữa non xuất hiện từ tuần 32 - 34 của thai kỳ, nhưng thời điểm lý tưởng để vắt sữa non là từ tuần 36 trở đi.
Lúc này, sữa non có thể tiết ra dễ dàng hơn, giúp mẹ thu hoạch thuận lợi.
Lưu ý:
- Chỉ nên vắt sữa non khi thai kỳ khỏe mạnh, không có nguy cơ sinh non.
- Trước khi thực hiện, mẹ nên hỏi ý kiến bác sĩ để đảm bảo an toàn.
Tham khảo: Dịch vụ tắm bé tại nhà
Hướng dẫn vắt sữa non đúng cách.
Lưu ý: Không nên dùng máy hút sữa để vắt sữa non, vì lượng sữa rất ít và máy hút có thể không hiệu quả.
Chuẩn bị trước khi vắt
- Rửa tay sạch sẽ trước khi vắt sữa.
- Chuẩn bị ống tiêm tiệt trùng (1ml - 5ml) để thu hoạch sữa non.
- Ngồi ở tư thế thoải mái, thư giãn.
- Dùng khăn ấm massage nhẹ nhàng vùng ngực để kích thích tiết sữa.
Cách vắt sữa non bằng tay
Đặt tay đúng vị trí:
- Đặt ngón cái phía trên quầng vú và ngón trỏ phía dưới quầng vú, cách chân ti khoảng 3 - 4cm.
- Giữ đầu ngón tay cái, đầu ti và ngón trỏ thẳng hàng.
Kích thích tuyến sữa:
- Ấn nhẹ các đầu ngón tay vào thành ngực, giữ cố định.
- Nhẹ nhàng ép hai đầu ngón tay lại, di chuyển về phía đầu ti để kích thích sữa chảy ra.
Thu hoạch sữa non:
- Lặp lại động tác trên nhịp nhàng, không bóp mạnh để tránh tổn thương mô vú.
- Khi thấy sữa non tiết ra, dùng ống tiêm vô trùng hút từng giọt sữa non.
Cách bảo quản sữa non đúng cách.
Sữa non sau khi thu hoạch cần bảo quản trong ống tiêm vô trùng, ghi rõ ngày, giờ vắt.
Lưu trữ trong ngăn đông tủ lạnh.
- Ngăn đông tủ lạnh thường: Dùng trong 2 tuần.
- Ngăn đông sâu (-18°C trở xuống): Dùng trong 3 - 6 tháng.
- Khi đi sinh, mẹ nên mang sữa non theo trong hộp giữ lạnh, đảm bảo sữa vẫn đông khi đến bệnh viện.
Tham gia: Cộng đồng chăm sóc mẹ và bé sau sinh
Hướng dẫn cho bé bú sữa non đã trữ.
- Khi cần dùng, rã đông sữa non bằng cách:
- Ngâm cả ống tiêm vào nước ấm (không quá 40°C).
- Không dùng lò vi sóng để hâm sữa.
Cách cho bé bú như sau
- Dùng ống tiêm bơm từng giọt sữa vào miệng bé.
- Hoặc áp dụng phương pháp finger-feeding: Cho bé mút ngón tay bố/mẹ kết hợp với bơm sữa non vào miệng bé.
- Mỗi cữ khoảng 5ml, có thể cách nhau 1 - 1.5 giờ trong ngày đầu tiên cho đến khi bé bú mẹ trực tiếp.
Lợi ích khi vắt sữa non trước khi sinh
Giúp mẹ tự tin hơn:
- Biết rằng bầu ngực đã có sữa cho con ngay sau sinh.
Bảo vệ hệ miễn dịch của bé:
- Cung cấp kháng thể quý giá giúp bé chống lại bệnh tật.
Hỗ trợ bé trong các tình huống đặc biệt:
- Giúp bé có nguồn sữa mẹ ngay cả khi chưa thể bú trực tiếp.
Giúp mẹ học kỹ năng vắt sữa:
- Có thể áp dụng sau này khi cần giảm căng tức sữa, kích sữa, hay dự trữ sữa mẹ.
Tạo sự yên tâm cho mẹ:
- Dù sinh thường hay sinh mổ, dù mẹ bị cách ly, bé vẫn có sữa non của mẹ trong những cữ bú đầu tiên.
Tham khảo thêm: Dịch vụ chăm sóc mẹ và bé sau sinh
Kết luận
Việc vắt và trữ sữa non trước sinh là một phương pháp hữu ích giúp mẹ chủ động nguồn sữa cho con ngay sau khi chào đời.
Tuy nhiên, mẹ nên thực hiện đúng kỹ thuật và hỏi ý kiến bác sĩ trước khi bắt đầu để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.