Sữa mẹ là thức ăn hoàn thiện, tối ưu nhất cho trẻ từ mới sinh cho đến 6 tháng tuổi.
Vì vậy, việc nuôi con bằng sữa mẹ sẽ đảm bảo cho trẻ phát triển tốt cả về thể chất lẫn tinh thần, đồng thời hạn chế được những bệnh nguy hiểm như suy dinh dưỡng, các bệnh đường tiêu hóa và hô hấp cho trẻ.
Tuy nhiên việc cho con bú ở những lần đầu sau sinh thường gặp một vài rắc rối nhỏ, nhất là ở những sản phụ sinh con đầu lòng, chưa có kinh nghiệm cho con bú, nên trẻ bú không hiệu quả, hoặc làm cho dòng sữa không được thoát lưu, ứ lại trong vú mẹ, gây nên các biến chứng thường gặp trong thời kỳ cho con bú.
Các biến chứng thường gặp trong thời kỳ cho con bú, cách cho bé bú hiệu quả?
Để bú được hiệu quả, trẻ phải ngậm cả quầng vú và các mô bên dưới, nghĩa là ngậm cả phần có chứa các xoang sữa vào sâu trong họng để tạo ra một đầu vú dài (trong đó, núm vú thực sự chỉ chiếm 1/3 chiều dài).
Khi bú, lưỡi sẽ có nhu động làm ép đầu bú lên lưỡi của trẻ, đẩy sữa từ các xoang sữa chảy vào miệng trẻ.
Khi trẻ ngậm vú đúng cách thì miệng và lưỡi của trẻ sẽ không chà xát vào da và núm vú, tránh làm trầy xướt đầu vú của mẹ.
Ngậm bắt vú đúng khớp có thể nhận biết qua các biểu hiện sau:
- Miệng trẻ há rộng, cằm chạm vào bầu vú mẹ.
- Môi dưới của trẻ đưa ra ngoài.
- Phần vú còn lại ngoài miệng trẻ nhìn thấy được ở phía trên nhiều hơn phía dưới.
- Trẻ mút chậm, hai má phình đầy, thỉnh thoảng nghe tiếng nuốt ực ực.
- Nếu không ngậm bắt vú đúng khớp, trẻ sẽ cố gắng mút mạnh để nhận được sữa, như vậy miệng và lưỡi trẻ chà xát vào đầu núm vú, gây trầy xướt da hoặc nứt đầu vú.
Các biến chứng thường gặp trong thời kỳ cho con bú.
Trẻ bú không đúng cách và hiệu quả, mẹ không biết cách hút sữa sẽ làm cho vú bị ứ sữa, trở nên cương tức và gây ra các biến chứng thường gặp trong thời kỳ cho con bú như sau:
Căng sữa sinh lý.
- Vài ngày đầu sau sinh, mẹ cảm thấy vú nóng, nặng và cứng.
- Đôi khi vú căng sữa có cảm giác như nổi cục tuy sữa vẫn chạy tốt, đây là hiện tượng căng sữa bình thường.
Cách xử lý căng sữa sinh lý:
- Cho trẻ bú thường xuyên để rút bớt sữa ra, trong vòng 1 đến 2 ngày vú mẹ sẽ tự điều chỉnh theo nhu cầu của trẻ và sẽ hết căng.
Núm vú đau, nhức, rịn máu.
- Núm vú có thể đóng mày, phần da tổn thương và đầu vú ứng đỏ, mỗi lần cho trẻ bú sẽ rất đau.
Cách xử lý:
- Vệ sinh sạch sẽ núm vú, để vú thông thoáng, tiếp xúc với không khí, nặn 1 ít sữa mẹ, thoa nhẹ nhàng để làm mềm đầu vú.
- Nếu trẻ nút vú làm mẹ quá đau, có thể dùng tay nặn sữa ra.
- Khi bớt đau, hãy tập cho trẻ bú lại và phải cho trẻ ngậm bắt vú đúng cách.
Ống dẫn sữa bị tắc là một biến chứng thường gặp trong thời kỳ cho con bú.
Khi vú quá căng một phần do sữa một phần do các mô bị phù nề làm cản trở lưu thông sữa.
Triệu chứng tắc ống dẫn sữa:
- Vú căng to, bóng, phù nề; có thể thấy một khối u cứng, đỏ, đau, thường là do một trong những ống dẫn sữa đã bị tắc.
Nguyên nhân tắc ống dẫn sữa:
- Thường là do mẹ không cho con bú và trẻ ngậm bắt vú không đúng cách.
- Thời gian của mỗi lần bú ngắn nên sữa không được hút ra tốt.
Cách xử lý tắc ống dẫn sữa:
- Dùng khăn ấm chườm, xoa bóp vú nhẹ nhàng. vắt sữa bằng tay hoặc bằng bơm hút để thoát lưu bớt sữa ra ngoài.
- Cố gắng cho trẻ bú thường xuyên hơn.
Viêm vú, biến chứng thường gặp trong thời kỳ cho con bú.
Viêm vú thường là hậu quả của một tình trạng cương tức tuyến vú hoặc tắc ống dẫn sữa, mà không được chữa trị kịp thời.
Mẹ sẽ thấy vú rất đau, có sốt, một phần vú bị sưng cứng, bề mặt da chỗ xưng ửng đỏ, sờ vào thấy nóng.
Viêm vú dễ nhầm với cương tức tuyến sữa. Tuy nhiên cương tức tuyến vú thường xuất hiện ở toàn bộ 1 và 2 bên vú, còn viêm vú thì chỉ ở một phần của vú.
Cách xử lý viêm vú:
- Để mẹ nghỉ ngơi, đắp gạc ấm, dùng thuốc giảm đau, kháng sinh, kháng viêm.
- Tuy nhiên điều quan trọng nhất khi điều trị là phải cải thiện sự lưu thông của sữa, nghĩa là phải điều chỉnh lại cách ngậm bắt vú cho trẻ, tư thế cho bú tốt, mặc áo rộng, không quá bó.
- Đặc biệt cố gắng ngăn ngừa, không để diễn biến thành áp xe vú, vì khi đã thành ổ áp xe chứa mũ sẽ phải phẫu thuật áp xe thoát lưu mũ.
Như vậy, để tránh những đau đớn phiền phức khi cho con bú, các bà mẹ cần chú ý đến việc cho trẻ ngậm bắt vú đúng khớp, tư thế ngồi thoải mái. Khi đó, trẻ mới thật sự nhận được đầy đủ nguồn dinh dưỡng quý giá từ sữa mẹ.
